De Heden Startprijs 2025 heeft twee winnaars: Pip Greenaway en Lukas Vonk, die begin juli hun bachelor Fine Arts behaalden aan de Koninklijke Academie van de Beeldende Kunsten (KABK). Hoewel hun eindexamenwerk op het eerste gezicht sterk van elkaar verschilt – Greenaway presenteerde een video-installatie en Vonk een serie sculpturen – komt de originaliteit en complexiteit waarmee zij actuele thema’s benaderen overeen, waardoor hun gedeelde eerste plaats logisch en onvermijdelijk aanvoelde.
Lukas Vonk (2001) toont met zijn installatie My Freak, Needs a Freak, To Look Down Upon een groep sculpturen die de beschouwer prikkelen om na te denken over welke dominante krachten het menselijk lichaam vormen en hoe discipline hier mee gepaard gaat. Vonk laat een groot bewustzijn zien van de macht en impact die hij als kunstenaar heeft over de uitstraling van de mensfiguren die hij creëert. Maar zoals wij als individuen ook deels product zijn van onze omgeving, laat Vonk externe krachten aan zet in het ontstaansproces van de sculpturen. De geschiedenis van dominante vormen en houdingen en maatschappelijke verwachtingen; ze vinden hun weerklank in de verschijningsvorm van deze intrigerende personages. Hun grillige en kwetsbare huid werd niet geschapen door de directe arbeid van Vonks handen, maar geboetseerd door een massagepistool dat de kunstenaar het werk liet doen. De ontregelende kracht van ditzelfde pistool echoot in de soundscape die Vonk maakte met kunstenaar en zangeres Marion Haguet, waar we horen dat een mensenstem vervormd wordt door het kloppen van hetzelfde apparaat. Vonk laat met deze interdisciplinaire presentatie zien dat hij in staat is om onderzoek, materiaal en vorm te laten versmelten in beelden die in staat zijn om zelfstandig een ambigu verhaal te communiceren aan het publiek. De video-installatie TOO MUCH TO SWALLOW van Pip Greenaway (2000) verleidt ons een hele andere wereld in: namelijk die van commercie en massaconsumptie.
Een zoete geur hangt rondom een winkelgebouwtje waarin je plaats kunt nemen om je te laten overdonderen door vele prikkels van beeld en geluid. De geur blijkt die van kauwgom te zijn, dat in meerdere gedaantes opduikt in een driedubbele videoprojectie. We zien namelijk hoe kauwgom eerst door iemand wordt gekauwd, in bellen wordt geblazen en later hoe op straat afgedankte kauwgom in vele vormen op de stoeptegels kleeft. Daarnaast toont de video vele luxueuze etalages van warenhuizen en winkels in Europese steden. We zien uit karton, hout en plastic gecreëerde droomwerelden van verre oorden met ondergaande zonnen, Japanse tuinen en kleurrijke luchtballonnen. Zorgvuldig geconstrueerde sfeerbeelden met als voornamelijk doel om de consument toch wéér de winkel in te krijgen, om toch nóg een tas te kopen. Voor de kauwgom kauwende hoofdpersoon leidt deze consumptiedrang uiteindelijk tot een transformatie: aan het eind van de vertelling verandert zij zelf in het product dat haar wist te grijpen TOO MUCH TO SWALLOW getuigt van Greenaways vermogen om een prikkelende totaalvertelling neer te zetten die net zo inhoudelijk en kritisch als verleidelijk en grappig is.
Met de jaarlijkse Heden Startprijs ondersteunt Stichting Heden jonge talentvolle kunstenaars. Stay tuned, want later dit jaar zal Heden projecten met Vonk en Greenaway gaan opzetten!
